HH margoketa

Ikasle batzuek eta guraso batzuek HH-ko eraikina margotu dute: zutabeak, paretak...

Paretean borobilak margotu dituzte kolore dezberdinekin, eta paretaren erdian Koxme balea margotu dute. Ondoren, posteak margotu dituzte, belardi bat balitz bezalaxe.

HH-ko ikasleak oso pozik daude, orain eskola oso alaia eta polita daukatelako.

PLANETARIUMERA

Asteartean, Abenduaren 15-ean, Donostiako Kutxaespazioko planetariumera joango gara, inguruneko gaia lantzera (UNIBERTSOA).

Autobusez joango gara seigarren mailako ikasle guztiak, eta bertan bazkalduko dugu.

Ikasle bakoitzak 15€ ordaindu beharko dugu.

ESKOLA KIROLA ABENDUREN 12a

71.HONDARTZAKO FUTBOL TXAPELKETA
	ABENDUAK 12
	3. JARDUNALDIA
	ZELAIA
1. TXANDA 9.45 tan		2. TXANDA 10:45 etan
	ALEBIN NESKAK
ORIOKO 61 – ZARAGUETA 5-6N	1	BURUJALEAK – ITURZAETA 5-6N
OROKIETA 6BN – ZIZTU BIZIAN	2	OROKIETA 6CDN – ANTONIAN 6N
LARDIZABAL 5-6N – LA SALLE N	3	OROKIETA 6AN – EZ DAKIT
OROKIETA 5AN – MOLLARRI	4	JATA TXIKITU – ORIOKO 51
SALLEKO AN – OROKIETA 5BDN	5	PIRULETAK – ORIOKO 53
ANTONIANO 5N – OROKIETA 5CN	6
	ALEBIN MUTILAK
	6	LA SALLE BM – OROKIETA 6CM
ZARAGUETA 6BM – OROKIETA 6AM	7	ITURZAETA 6M – MAFIOSOAK
ANTONIANO 6M – ORIOKO 62	8	PAGA GEHIO – ZARAGUETA 6AM
LA SALLE AM – OROKIETA 6BM	9	OROKIETA 5AM – SALLEKO AM
OROKIETA 5DM – ANTONIANO 5BM	10	OROKIETA 5BM – SALLEKO BM
ORIOKO 52 – IZERDIK EZ	11	OROKIETA 5CM – ANTONIANO 5AM
ORIOKO 54 – KIROLARI JUNIORRAK	12	ITURZAETA 5M – ZARAUZTARRAK
	BENJAMIN MUTILAK
SALLEKO 3BM – LARDIZABAL 3X	13	ZARAGUETA 3AM – OROKIETA 3BM
OROKIETA 3AM – OROKIETA 3DM	14	ORIOKO 32 – OROKIETA 3CM
ORIOKO 34 – SUPER HEROIAK	15	SALLEKO 3AM – LASTREAK
ANTONIANO 3M – ZARAUZKO ONENAK	16	ITURZAETA 3-4M – ANTONIANO 4AM
ORIOKO 44 – OROKIETA 4AM	17	LA SALLE 4BM – OROKIETA 4CM
OROKIETA 4BM – URREZKO BALOIA	18	ZARALARDI – OROKIETA 4DM
AUPA GU TA GUTARRAK – MEGALOIAK	19	LA SALLE 4AM – ANTONIANO 4BM
	BENJAMIN NESKAK
ORIOKO 33 – NESKA PIRATAK	20	ORIOKO 31 – OROKIETA 3BN
ZARAGUETA 3N – ANTONIANO 3N	21	SALLEKO 3AN – OROKIETA 3CDN
SUZKO NESKAK – SUZKO BALOIAK	22	SALLEKO 3BN – OROKIETA 3AN
ORIOKO 41 – ZARAGUETA 4AN	23	OROKIETA 4BN – IZARRAK PARRANDAN
ANTONIANO 4N – ZARAUZTARRAK	24	ITURZAETA 3-4N – OROKIETA 4DN
LA SALLE 4AN – LA SALLE 4BN	25	TXISPAK – OROKIETA 4CN
ATSEDENA: ORIOKO 42; OROKIETA 4AN; TXIKITEROAK; OROKIETA 6DM; PALMERITAK; ZARAGUETA 5AM; SALLEKO BN.

BARATZA

BARATZEA EDO ORTUA

BARATZEAREN DEFINIZIOA:

Baratze edo ortua landareen hazte sasoian barazki mota asko hazi eta ustiatzeko erabiltzeko lursaila da.

Lursail horretaz gain, lurra, ura, flora eta faunaren biziraupena eta gizakien osasuna mantentzeko, ingurunean sortzen den elikagai osasuntsuen produkzioari ere baratzea esaten zaio.

BIZIDUNAK:

-Animaliak:

Honako animalia hauek bizi ohi dira baratzetan: erleak, txoriak, barraskiloa, barea, karakolak, zizareak, larba, harra, tximeleta, armiarma, satorra, sugea, mantangorria, etab.

-Landareak: Era askotako landareak aurki ditzakegu baratzean.

A) Bere kabuz hazten direnak: Belarra, sasia, loreak, perretxikoak, goroldioa, zuhaitz batzuk...

B) Landatzen direnak: Barazkiak, fruitudun zuhaitzak, lekaleak...

-Barazkiak: Barazki gehienak hazitik jaio eta hilabete batzuen buruan heldu, lorea eta fruitua eman, eta azkenik lehortu egiten dira (azak, letxugak, tomateak, kalabazak …). Barazkien artean, honako hauek bereizten dira:

1.-Hosto jangarriko barazkiak: Letxuga, espinakak, eskarola, aza, azalorea eta porrua, adibidez.

2.-Sustraiko barazkiak: Baratxuria, tipula, patata eta azenarioa, adibidez.

3.-Lore edo fruituko barazkiak: Ilarra, baba, babarruna, piperrak, tomatea, kalabaza eta kalbazina, adibidez.

- Frutarbolak: sagarrondoak, madariondoak, intxaurrondoak, hurritzak, kiwiak eta abar.

- Lekaleak: garia, artoa, artatxikia, oloa...

- Elika-kateak (ADIBIDEAK):

1) ARRANOAK< TXORIAK< ARMIARMAK< LARBAK< BELARRA.

2) AZERIA< TRIKUA< ZIZAREA< HOSTOAK.

BIZIGABEAK:

Honako izaki bizigabe hauek aurki ditzakegu ortuetan: harria, lurzorua, airea, hongarriak (ximaurra), kanabera, argia, airea, hondarra, alanbreak, hesolak...

- Lurra baratzaren oinarri:

Lurzorua egitura dinamiko eta oso konplexua da; jatorriz arroka ezberdinen partikula ñimiño eta material organikoen arteko nahastura bat da, izaki mikroskopiko eta begetalek aberastua. Ondorioz, landareen garapena egokia izan dadin, behar-beharrezkoa da lurraren egoera ona izatea.

Baratze zaintzarako lurraren zati erabilgarriena lur geruzaren lehen 20-10 cm-tan aurkitzen da. Barazki gehienek beraien sustraiak lehen geruza horretan hedatzen dituzte. Bertan, jarduera mikrobiarra oso handia da eta lurrak egitura egokia eta pH ona izan ohi du.

GIZAKIAK EGITEN DITUEN LANAK:

Baratzea gizakiak sortutako ekosistema da. Horregatik, etengabe zaindu behar izaten du:

-Lur zorua iraultzen du (buelta eman), aireztatzeko.

-Haziak ereiten ditu, eta landare gazteak landatzen.

-Zimaurra edo ongarria botatzen du.

-Belar txarrak kentzen ditu.

-Animalia kaltegarriak uxatzen ditu, txorimaloak, tranpak eta bestelakoak erabiliz.

-Uzta biltzen du.

-Hurrengo sasoirako prestatzen du lur zorua.

- Baratzea egin beharreko lanak, urtaroen arabera:

-Neguan: Lur zorua ximaurrez eta beste ongarriz elikatzen da, atseden hartu dezan.

-Udaberrian: Gozatutako lurzoru hori, ereiteko landu egiten da.

-Uda: Landatutako landareak zaindu egin behar dira, hazi daitezen.

-Udazkena: Landatutakoa jaso.

- Zergatik konpostatu?

Ekosistema natural batean, usteltze eta eraldaketa prozesu batzuei eskerrak, bertan sortzen diren hondar organikoak birziklatu egin ohi dira. Honela prozesu honi eskerrak, materia organikoa humus eta material mineraletan eraldatzen da, landareentzako elikagai iturri bihurtuz.

Hau gertatzean zikloa ixten dela esaten da, eta horri eskerrak sistema buru aski bat sortzen da.

ITSASOA

ITSASOA

Hona hemen itsasoari buruzko datu orokor batzuk:

Itsasoaren gainazala baino 5.500 metro beherago dago sakana.

Gazitasunari gesala ere deitzen zaio.

Itsasoaren erdialdean, 13 eta 3,8 graduren arteko tenperatura izaten du urak, gutxi gorabehera.

Lurrean dagoen ur guztiaren % 97 itsasoetan eta ozeanoetan bilduta dago, eta lur azalaren % 71 itsasoa da.

Hiru itsaso mota bereizten dira:

1-Itsaso zabalak: Kantauri itsasoa, Karabel itsasoa...

2-Ozeanoarekin itsasarte baten bidez lotuta dauden itsasoak: Mediterraneoa edo Itsaso Gorria.

3-Azkenik, itsaso itxiak: Itsaso Hila, Kaspio itsasoa, etab.

Kantauri Itsasoa iparraldeko itsaso hotzen eta hegoaldeko itsaso tropikalen artean kokaturik dago.

HONDO OZEANIKOA

Gure planetaren % 71, gutxi gorabehera, urez estalita dago. Ozeanorik handiena barea da.

Itsasoko ur guztiak hustuko bagenitu, hondo ozeanikoan hainbat egitura ikusi ahal izango genituzke. Hondo ozeaniko berria sortzen ari da ozeano-gandorretan, itsas hondoen hedapenaren bidez.

OZEANO ZEHARKATZAILEA

Zenbait animaliak ozeanoetan zehar migratzen dute. Aingirek, adibidez, Ozeano Atlantikoan inkubatzen dituzte arrautzak.

OZEANOAK

Ozeanoek Lurraren azaleraren 360 milioi kilometro karratu baino gehiago estaltzen dute.

Lurrean lau ozeano handi daude, tamainaren arabera ordenatuta: Ozeano Barea, Atlantikoa, Indikoa eta Artikoa.

Ozeanoko urak ez dira geldirik egoten.

KORALEZKO ARREZIFEAK

Arrainek egiten duten moduan, itsasoko izarrek eta trikuek koralean sortzen diren algak jaten dituzte.

OZEANO FOSAK

Horrek Amildegi handi bat sortzen du ozeanoko lurzoruan, 10.000 metrokoa ere izan daitekeena. Sakonera horretan uraren presioa izugarria da, eta lurzoru ozeanikoaren mugimenduak lurrikara ugari eragiten ditu ur azpian.

GIZAKIEN ERAGINA

Gizakien eragina etengabe izaten da Adib. zikinkeria botatzen dugunean, arrantzatzen dugunean, itsasontzien petrolioa...

Hondakin horien eraginez ekosistema desager daiteke.

PERRETXIKOAK

Pagoetara joan ginen perretxikoak hartzera. Egun zoragarria eduki genuen. Perretxiko asko aurkitu genituen denok. Gainera, Amanita Faloides eta Amanita Muskaria ere bildu genituen.

Gero, arratsaldean, sailkatu ondoren erakusketa bat prestatu genuen eskolako ikasle guztiek ikusi ahal izateko.

ESKOLA KIROLA azaroak 28

72.HONDARTZAKO FUTBOL TXAPELKETA
AZAROAK 28 2. JARDUNALDIA
		ZELAIA
1. TXANDA 10:45 etan			2. TXANDA 11:45 etan
		ALEBIN MUTILAK
OROKIETA 6CM – TXIKITEROAK		1	OROKIETA 6AM – LA SALLE BM
OROKIETA 6BM – PAGA GEHIO		2	ORIOKO 62 – OROKIETA 6DM
ZARAGUETA 6AM – ANTONIANO 6M		3	MAFIOSOAK – ZARAGUETA 6BM
ZARAUZTARRAK – OROKIETA 5AM		4	SALLEKO AM – ITURZAETA 5M
IZERDIK EZ – OROKIETA 5BM		5	SALLEKO BM – ORIOKO 52
K JUNIORRAK – OROKIETA 5CM		6	ANTONIANO 5AM – ORIOKO 54
ANTONIANO 5BM – ZARAGUETA 5AM		7
		ALEBIN NESKAK
		7	ITURZAETA 5-6N – ORIOKO 61
ZIZTU BIZIAN – BURUJALEAK		8	ZARAGUETA 5-6N – OROKIETA 6BN
ANTONIANO 6N – PALMERITAK		9	LA SALLE N – OROKIETA 6CDN
EZ DAKIT – LARDIZABAL 5-6N		10	ORIOKO 51 – OROKIETA 5AN
OROKIETA 5BDN – JATA TXIKITU		11	MOLLARRI – SALLEKO AN
ORIOKO 53 – SALLEKO BN		12	OROKIETA 5CN – PIRULETAK
		BENJAMIN NESKAK
ORIOKO 31 – NESKA PIRATAK		13	ZARAGUETA 3N – SALLEKO 3AN
ORIOKO 33 – SALLEKO 3BN		14	ZARAUZTARRAK – ITURZAETA 3-4N
OROKIETA 3BN – SUZKO BALOIAK		15	OROKIETA 3CDN – ANTONIANO 3N
OROKIETA 3AN – SUZKO NESKAK		16	ORIOKO 41 – IZARRAK PARRANDAN
ZARAGUETA 4AN – OROKIETA 4BN		17	LA SALLE 4BN – TXISPAK
OROKIETA 4AN – ANTONIANO 4N		18	OROKIETA 4CN – LA SALLE 4AN
		BENJAMIN MUTILAK
ORIOKO 32 – SALLEKO 3AM		19	ORIOKO 34 – ZARAUZKO ONENAK
ZARAGUETA 3AM – LARDIZABAL 3X		20	OROKIETA 3DM – SUPER HEROIAK
SALLEKO 3BM – OROKIETA 3BM		21	ANTONIANO 3M – OROKIETA 3AM
OROKIETA 3CM – LASTRESAK		22	ITURZAETA 3-4M – OROKIETA 4AM
ORIOKO 42 – OROKIETA 4BM		23	ORIOKO 44 – ANTONIANO 4AM
ZARALARDI – LA SALLE 4AM		24	LA SALLE 4BM – MEGALOIAK
AUPA GU TA GUTARRAK– OROKIETA 4CM		25	OROKIETA 4DM – URREZKO BALOIA
ATSEDENA: ITURZAETA 6M; LA SALLE AM; OROKIETA 6AN; OROKIETA 5DM; ANTONIANO 5N; OROKIETA 4DN; OROKIETA 3DM; ANTONIANO 4BM

INGUIRUNEKO PROIEKTOA (BASOA)

Gure gelan inguruneko proiektua egin dugu, ekosistemei buruzkoa, eta gure taldean basoari buruzkoa egokitu zaigu. Asko gustatu zaigu basoari buruzko lana egitea, azkenean gure inguruan ugarien dagoen ekosistema bat da. Basoa oso garrantzitsua da, gauza asko ematen dizkigulako: janaria, aire garbia, oxigenoa...

ZER DA BASOA?

Basoa zuhaitzez betetako lurralde bat da, ekosistema garatu eta egonkorra. Osagai bizidunek eta osagai bizigabeek osatzen dute.

ZER BASO MOTA DAUDE?

Koniferaz osatutako basoak, mota bakarrekoak eta leku hotzetatakoak gehienetan, eta hosto iraunkorrekoak. Adibidez, pinudiak.

Hosto erorkorrak dituzten zuhaitzez osatuak, leku epel eta hezeetakoak direnak. Adibidez, pagadiak.

Hosto gogorrekoak, hosto iraunkorrekoak gehienetan. Adibidez, artadiak.

Baso tropikalak, klima bero eta hezeetakoak, landaretza ugariz osatutakoak.

ZEIN DIRA BASOEN ELEMENTUAK?

-Basoak bi elementu ditu:

-OSAGAI BIZIGABEAK eta OSAGAI BIZIDUNAK

Osagai bizigabeak elementu hauek dira: zoruak,harriak,ura,airea,argia...

Osagai biziak lau elementu ditu :

-Zuhaitzek burua goi goian dute eguzkiko argia emateko.

-Zuhaitzen azpian zuhaixkak daude, eta bi metro gutxi gorabehera neurtzen dute.

-Zoru gainean dauden belarrak, goroldioak, garoak...

-Basoko baldintzetara egokituta dauden animalien multzoa.

ZER EGITEN DIOGU GIZAKIOK BASOARI?

Gizakiok uretero 11 milioi hektarea (metro karratua kilometrotan) suntsitzen ditugu. Lurralde pobre horietan, urtero, aberatsak ziren basoak basamortu bilakatu dira gizakion erruagaitik. Horregatik, milioika pertsonak egur gutxi dute, eta egurra da etxea berotzeko eta janaria egiteko energia-iturri nagusia.

ZER KLIMA DAGO?

- Mendiko basoetan: goi aldeko klima.

Tenperatura hotzak (-0 gradutatik behera) prezipitazioa 2000mm bahino gehiago (askotan elurra izaten da).

- Haran eta lautadetan: Atlantiar edo ozeaniko klima.

Tenperatura epela urte osoan ( 8 gradu inguru) prezipitazioa 1000mm bahino gutxiago.

NOLAKO ANIMALI ETA LANDARE MOTAK DAUDE?

Animaliak: basurdea, oreina, untxia, urtxintxa, otsoa, hontza, saguak...

Landareak: pagoa, pinua, haritza, loreak...

ZER EGOERATAN DAUDE BASOAK?

Basoen egoera gero eta okerragoa da. Orain, eguratsa izeneko kutsadura baten erruz, zuhaitz asko eta asko ari dira hiltzen eta basoak gero eta gutxiago eta pobreagoak daude.

ELIKADURA KATEAK?

Animali askok zuhaitzetako hostoak edo zura(egurra)2 jaten dute, beste askok berriz lurreko hostoak edo hondakinak. Landareak humusak (usteldu egiten direnean) dituen gaiez elikatzen dira.